Onderzoek en Resultaten
Tijdens het vooronderzoek bleek al snel dat de communicatie over hoogbegaafdheid een thema is dat nog niet vaak onderzocht is. Nadat eerst de nodige basiskennis werd opgedaan via een klassieke literatuurstudie, werd dit aangevuld met lezingen, webinars en hoorcolleges van het PXL Postgraduaat hoogbegaafdheid.
Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek is een bevraging van leerlingen, hun ouders, leerkrachten en scholen. Er werd gekozen om niet te werken met een enquête, maar te luisteren naar hun persoonlijke verhalen en daaruit de antwoorden op de onderzoeksvragen af te leiden. Voor deze wetenschappelijke interviews werd eerst een lijst met richtvragen opgesteld, die de geïnterviewden konden helpen om structuur te geven aan hun verhaal. Deze vragen werden enkel gebruikt om meer bruikbare informatie te genereren tijdens het interview. Het was steeds de bedoeling dat alle geïnterviewde personen vrijuit hun verhaal konden meedelen, zodat we ook de achtergrond en belangrijke details mee kregen die bijvoorbeeld hadden geleid tot bepaalde problemen, misvattingen of frustraties. Aansluitend werd ook telkens gevraagd naar de mogelijk gevolgen voor de verdere schoolcarrière of werkloopbaan.
Alle bevindingen en resultaten werden steeds voorgelegd aan de externe partner voor dit onderzoek, Go! Next het atheneum Hasselt.
Onderzoeksvraag:
Hoe beïnvloeden misvattingen over hoogbegaafdheid de communicatie tussen scholen, leerkrachten en leerlingen?
Deelvragen:
- Welke misvattingen over hoogbegaafdheid beïnvloeden de communicatie tussen scholen, leerkrachten en leerlingen?
- Hoe
beïnvloeden misvattingen over hoogbegaafdheid de manier waarop hoogbegaafde
leerlingen worden geïdentificeerd en ondersteund op scholen?
- In het geval van misvattingen bij leerlingen en hun ouders
- In het geval van misvattingen bij leerkrachten
- In het geval van misvattingen bij scholen - Op welke manier heeft de communicatie over hoogbegaafdheid invloed gehad op de ontwikkeling van hoogbegaafde leerlingen?
- Wat zijn de onmiddellijke gevolgen van miscommunicatie en misvattingen over hoogbegaafdheid voor de prestaties en het welzijn van hoogbegaafde leerlingen?
Uit het onderzoek bleek dat volgende misvattingen het vaakst voorkwamen en tegelijk ook het meest schadelijk waren:
Niet erkennen, niet herkennen, geen onderscheid maken in de groep hoogbegaafde leerlingen, taalgebruik, te weinig tijd om er voldoende aandacht aan te besteden, zich teveel aan de cursus willen houden, te weinig kennis over hoogbegaafdheid, niet voldoende compacten wanneer verrijking wordt aangeboden, misdiagnoses, te veel waarde hechten aan schoolresultaten en daarom verrijking weigeren, foute indrukken op basis van gedrag, "het lukt wel vanzelf", geen budget voor meer ondersteuning, te weinig info om de juiste ondersteuning te bieden, te veel waarde hechten aan IQ-testen, perfectionisme, onderpresteren, actieve faalangst, bang om extra werk te krijgen, schaamte, …
Al deze misvattingen en drempels werden in kaart gebracht volgens het perspectief waarin ze het meest voorkomen en/of het meest schade berokkenen.
CONCLUSIE
Op basis van de verzamelde conclusies van het vooronderzoek, de literatuurstudie en de interviews werd bekeken hoe deze zich tot elkaar verhouden. Welke misvattingen bieden overlap of zijn min of meer soortgelijk? Welke misvattingen zijn totaal verschillend? Wanneer de verschillende actoren in dit verhaal weten met welke misvattingen of problemen de anderen in het hoofd zitten, kan dit de communicatie sterk vereenvoudigen of verbeteren. Om die reden werd getracht om een communicatiemodel te creëren waarin de verhouding van de drie perspectieven visueel duidelijk wordt gemaakt.
Het communicatiemodel biedt inzicht in de voornaamste misvattingen en struikelblokken die mogelijk aanwezig zijn bij de gesprekspartners. Door zelf rekening te houden met misvattingen en problematieken die mogelijk van toepassing zijn bij je gesprekspartner, kan de communicatie verbeterd worden en zal deze hopelijk niet meer op een punt komen waarbij het gesprek volledig vastloopt.
Hoe het model te interpreteren en gebruiken? Wanneer je in gesprek gaat met één van de actoren in dit model, bekijk dan vooraf de misvattingen en struikelblokken die vermeld zijn in dat gedeelte van het model, inclusief de overlappingen. Door vooraf kennis te nemen van die misvattingen en struikelblokken, kan je vermijden dat het gesprek daarop zal vastlopen.
